Avrupa Komisyonu, AB Emisyon Ticaret Sistemi’nin 2022 ve
2023’ün ilk yarısındaki işleyişini inceleyen Karbon Piyasası Raporu’nu
yayımladı.
Avrupa Birliği (AB) Emisyon Ticaret Sistemi (European Union Emission Trading System, EU ETS), Avrupa’daki emisyonların yaklaşık yüzde 36’sını oluşturan enerji yoğun sektörler ve havacılık dahil olmak üzere sanayinin pek çok alanında sera gazı salımlarını azaltmayı hedefliyor.
Karbon Piyasası Raporu, 2023’te gerçekleşen EU ETS revizyonunun, Avrupa Yeşil Mutabakatı bağlamında önemli sonuçlar doğurduğunu belirterek, söz konusu revizyon ile AB’nin 1990 seviyelerine kıyasla sera gazı salımlarını en az yüzde 55 oranında azaltma hedefiyle, sistemin uyumlu hale getirildiğine dikkat çekiyor.
Rapora göre, bugüne kadar EU ETS enerji ve sanayi sektörlerinden kaynaklanan sera gazı emisyonlarını 2005 seviyelerine kıyasla yüzde 37,3’e kadar düşürmeyi başardı. Ancak COVID-19 pandemisi ve Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle başlayan enerji krizi, emisyon azaltımında bazı aksaklıklar yaşanmasına neden oldu.
Enerji ve sanayi sektörlerinden kaynaklanan emisyonlarda yaşanan hafif düşüş, arz güvenliğini sağlama amacıyla kömür kullanımındaki artış, doğal gaz ve enerji fiyatlarının yükselmesi gibi faktörler nedeniyle üretimin azalması sonucunda hafif bir düşüş gösterdi. Havacılık sektöründe ise, pandemi nedeniyle 2020’de tüm zamanların en düşük seviyesine gerileyen emisyonlar, yeniden yükselişe geçti.
Tüm bu geçici aksaklıklara rağmen, EU ETS 2022’de etkili bir şekilde işlemeye devam etti. Enerji ve sanayi sektörlerinden kaynaklanan emisyonlar, pandemi öncesi 2019 seviyelerine kıyasla yüzde 7 daha düşük seyretti. Ukrayna-Rusya savaşının kısa süreli etkisi dışında, karbon fiyatlarındaki güçlü seyir devam etti ve ETS açık artırmalarından yaklaşık olarak 39 milyar avro gelir elde edildi.
2022 yılında ETS gelirlerinin ortalama yüzde 76’sı, enerji krizinin etkilerini hafifletmeyi amaçlayan tedbirler dahil olmak üzere iklim ve enerji eylemlerini desteklemek için kullanıldı. Modernizasyon Fonu’ndan yapılan ödemeler, Üye Devletler’de enerji sektörünün modernizasyonunun ilerletilmesine yardımcı oldu. İnovasyon Fonu ise, enerji ve sanayi dönüşümüne yönelik yeni projelere yaklaşık 2 milyar avro yönlendirilmesini sağladı.
2023’teki revizyon ile EU ETS, uzun vadeli karbon azaltımını teşvik etmeye ve karbon kaçağını engellemeye yönelik olarak güçlendirildi. EU ETS’nin kapsamının 2024’ten itibaren denizcilik sektörünü de dahil edecek şekilde genişletilmesi beklenirken, 2027’de binalar, karayolu taşımacılığı ve düşük emisyonlu endüstriler için de yeni bir emisyon ticaret sistemi başlatılması planlanıyor. Böylelikle karbon fiyatlandırmasının AB emisyonlarının üçte birinin kapsaması ve yeşil dönüşüm çerçevesinde hane halklarına ve şirketlere destek sağlamak üzere daha fazla kaynağın harekete geçirilmesi hedefleniyor.