Avrupa Birliği, tekstil ürünlerinin geri dönüşümünü artırmak
üzere bir dizi yeni uygulamayı hayata geçirmeye hazırlanıyor.
Avrupa Komisyonu’nun Ortak Araştırma Merkezi tarafından hazırlanan bir rapora göre, Avrupa Birliği’nin (AB) karbon ayak izinin yaklaşık yüzde 6’sı tekstil ürünlerinden kaynaklanıyor. Bu doğrultuda harekete geçen AB, Mart 2022’de tekstil sektörünün karbon ayak izinin azaltılması için sunduğu sürdürülebilir tekstil stratejisi kapsamında yeni standartlar belirlemeye hazırlanıyor.
Belirlenecek yeni standartlarla AB pazarına sunulan tüm tekstil ürünlerinin daha dayanıklı, geri dönüştürülebilir olması ve büyük ölçüde geri dönüştürülmüş liflerden yapılması hedefleniyor.
Yapılacak revizyon ile AB ülkelerinin, 1 Ocak 2025’e kadar tekstil atıklarının ayrı toplanması için gerekli altyapıyı oluşturması gerekecek. Aynı zamanda üreticilere yerel düzeyde atık toplama sistemlerini finanse etme yükümlülüğü getirilmesi ve tekstil ürünleri için genişletilmiş üretici sorumluluğu (extended producer responsibility, EPR) uygulamalarının zorunlu hale gelmesi de planlanıyor.
JRC’nin yaptığı bir araştırmaya göre, AB’de tekstil ürünlerinde geri dönüşüm oranları şu anda oldukça düşük. AB genelinde yılda 1,7 ila 2,1 milyon ton kullanılmış tekstil ürünü toplanıyor. Ancak geriye kalan 3,3 ila 3,7 milyon tonun çoğunluğu ayrıştırılmadığı için geri dönüştürülemiyor. Zorunlu hale getirilmesi planlanan EPR ile tekstil ürünlerindeki geri dönüşüm oranlarının artırılması hedefleniyor.
EPR, AB üye ülkelerinde zorunlu bir uygulama değil. Ancak Fransa 2007’de tekstil üreticilerini ürünlerinin toplanmasından ve geri dönüştürülmesinden sorumlu tutan bir EPR programı başlatan ilk AB ülkesi olmuştu. Hayata geçirdiği program ile Fransa, ayrıştırılan tekstil ürün miktarını 10 yıl içerisinde 96.000’den 196.000 tona yükseltmeyi başardı.
Hollanda da EPR’yi zorunlu hale getiren ikinci AB ülkesi oldu. Bu yıl itibarıyla yürürlüğe giren EPR, üç aşamada hayata geçirilecek. İlk etapta 2024’ten itibaren üreticilerin bir önceki yıl için piyasaya sürdükleri ürünler hakkında yıllık olarak rapor vermeleri gerekecek. 2025 sonrasında hayata geçirilecek hedefler ile tekstil ürünlerinin yüzde 50’sinin geri dönüştürülmesi ve yüzde 25’inin ise yeniden kullanılması planlanıyor. 2026’dan itibaren ise üreticilerin, belirlenen hedeflere yönelik ilerlemelerini raporlaması gerekecek.