Avrupa Parlamentosu, iklim hedefi yolunda bir dizi
düzenlemeyi onayladı. Parlamentonun onayladığı düzenlemeler arasında Emisyon
Ticaret Sistemi, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması ve Sosyal İklim Fonu yer
alıyor.
Emisyon Ticaret Sistemi’nde (Emission Trading System, ETS) yapılan reform kapsamında 2026’dan 2034’e kadar şirketlere verilen ücretsiz emisyon ödenekleri aşamalı olarak kaldırılacak. Karayolu taşımacılığı ve binalardan kaynaklanan sera gazı emisyonları için de 2027’de ETS II oluşturulacak.
Havacılık sektörü için ise ETS’nin revize edilmesi kabul edildi. Bu kapsamda havacılık sektörüne sağlanan ücretsiz emisyon ödenekleri kademeli olarak 2026’ya kadar sonlandırılacak ve sürdürülebilir havacılık yakıtlarının kullanımı teşvik edilecek. Ek olarak denizcilik sektöründen kaynaklanan sera gazı emisyonları da ETS’ye dahil edilecek.
ETS’de yapılan reform ile sera gazı emisyonlarının, kapsam dahilindeki sektörlerde 2005 seviyelerine göre 2030’a kadar yüzde 62 azaltılması amaçlanıyor.
Bir diğer düzenleme ise Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’nda (The Carbon Border Adjustment Mechanism, CBAM) yapıldı. Bu kapsamda parlamento, CBAM kapsamında yer alan demir, çelik, çimento, alüminyum, gübre, elektrik, hidrojen gibi mal ve hizmetlerin ithalatçılarına, üretim ülkesinde ödenen karbon fiyatı ile Avrupa Birliği’ndeki (AB) ETS kapsamında belirlenen karbon fiyatı arasındaki oluşabilecek fiyat farkını ödeme zorunluluğu getirdi.
Alınan bu karar ile Avrupa dışı ülkelerin iklim hedeflerini artırmak ve AB’nin düşük emisyonlu üretim politikalarına uymayan ülkelerden ithalatın azaltılması hedefleniyor.
Ayrıca parlamento, 2026’da faaliyete geçecek bir Sosyal İklim Fonu (Social Climate Fund, SCF) oluşturulmasını kabul ederek, iklim geçişinin adil ve sosyal olarak kapsayıcı olmasını amaçlıyor. Alınan karar kapsamında SCF, ETS II’den elde edilen gelirle 65 milyar avroya kadar finanse edilecek. Aktarılan gelir, özellikle enerji ile ulaşım yoksulluğundan etkilenen düşük gelirli haneler ve mikro işletmeler için kaynak sağlayacak.
Parlamentonun onayladığı düzenlemeler, Avrupa Konseyi’nin onayına sunulacak ve daha sonrasında AB Resmî Gazetesi’nde yayımlandıktan 20 gün sonra yürürlüğe girecek.
Ormansızlaşmaya karşı düzenlenen yönetmelik kabul edildi
Avrupa Parlamentosu, ormansızlaşma ve biyoçeşitlilik kaybına neden olan mal ve ürünlere ilişkin tasarladığı Avrupa Birliği Ormansızlaşma Yönetmeliği’ni (European Union Deforestation Regulation) de resmen onayladı. Ormansızlaşma Yönetmeliği, belirli emtiaları içeren ürünleri AB ülkelerine satan veya AB’deki ihracatçı şirketleri etkileyecek.
Düzenleme kapsamında herhangi bir ülkeye veya ürüne yasak getirilmeyecek. Ancak şirketler ürünün ormansızlaşmaya veya orman bozulmasına neden olmadığına dair bir “yükümlülük beyanı” verdiğinde Avrupa Birliği’nde ürün satışı yapabilecek.
Beyan kapsamında şirketler, ürettikleri ürünlerin ilgili mevzuata uygun olduğunu ve üretim aşamasında yerli halkların zarar görmediğini doğrulamak zorunda olacak.
Yeni düzenlemenin kapsadığı ürünler sığır, kakao, kahve, lastik, palmiye yağı, soya ve ağaç ürünleri, bu ürünleri içeren, bu ürünlerle beslenen veya bu ürünlerden yapılmış diğer ürünleri kapsıyor. Örneğin kasalar ve kutular gibi ahşap ambalajlar, sofra takımları, mutfak eşyaları ve mobilyalar, vulkanize kauçuktan ve sert kauçuktan yapılmış eşya ve giysi aksesuarları, basılı kitaplar, gazeteler, resimler ve broşürler yönetmelik kapsamında değerlendirilecek.
Komisyon, düzenlemenin yürürlüğe girmesinden 18 ay sonra ülkeleri veya bölgeleri düşük riskli, standart veya yüksek riskli olarak sınıflandıracak. Düşük riskli ülkelerden gelen ürünler basitleştirilmiş bir yükümlülük prosedürüne tabi olacak. Yüksek riskli bölgelerden mal ihraç eden üreticilerin yükümlülük prosedürü daha farklı olacak.
Yasa dışı hareket eden şirketler için cezalar caydırıcı olacak ve maksimum ceza, uyum sağlamayan şirketin AB’deki toplam yıllık cirosunun en az yüzde 4’üne tekabül edecek şekilde belirlenecek.
Ormansızlaşma Yönetmeliği, AB Resmî Gazetesi’nde yayımlanmasından 20 gün sonra, yönetmelikte belirtilen yükümlülükler ise 18 ay sonrasında yürürlüğe girecek.